30 lat temu umarło Commodore; Polacy je kochali
"konkurencja nie mogła równać się z ilością sprzedanych sztuk". Czyli że sprzedawali je na wagę? Jeśli jednak na sztuki, to proponuję "liczbę". Polska trudna język.
Choć muzykę ma Spectruma, toż to atarowców duma, Atari ST, ye, ye, ye ;)
Sprzedano 17mln sztuk commodore 64. Do tej pory to rekord jeśli chodzi o ilość sprzedanych modeli danego komputera. Co ciekawe, założycielem, szefem i twórcą sukcesu c64 był nasz rodak, Polak żydowskiego pochodzenia - Jack Tramiel. Po konflikcie z biznesem w swojej firmie, już po sukcesie c64, odszedł z commodore i kupił firmę Atari, aby z commodore konkurować. Ciekawe to były czasy.
Już sam fakt, że Commodore 64 w latach 80' sprzedał się lepiej niż wszystkie inne komputery razem wzięte jest zjawiskowym fenomenem.
Zarówno C-64 (1982) i Amiga 500 (1987) to do dziś pewnie najbardziej kultowe komputery jakie widział ten świat. Niezwykle ciepło są wspominane i mające ogrom fanów. Mnie zadziwia najbardziej to, że obecnie nadal wielu ludzi używa ten sprzęt (podrasowany).
Grało się, są wspomnienia.
Najwięcej czasu to spędzało się na ustawianiu głowicy, dłubiąc tym śrubokręcikiem żeby linie były idealnie proste.
Na C-64 jedno ustawienie głowicy na daną kasetę, gdzie było przeważnie ok 40-50 gier. Wersje dyskietkowe często były lepsze od kasetowych, gdzie pocięli grę na wiele osobnych ładowań. Niektóre rozbudowane gry tylko były na dyskietkach. Ulubione gry z kaset nagrałem na dyskietki, by nie trzeba było przewijać na dany fragment kasety za każdym razem tylko odpalać wygodniej z FDD 5,25' :)
Pamiętam z ciekawostek, że dyskietki na Amiga potrafiły się psuć i niektórzy robili sobie kopie zapasowe nie na dyskietki, ale zgrywając dane na taśmy VHS na magnetowidzie. Gdy jakaś dyskietka padła to na podstawie zaznaczonego sektora na taśmie VHS wiedzieli jak zgrać to spowrotem na daną dyskietkę. Obecnie to może dla kogoś czarna magia, że prawie wszyscy kopiowali wtedy na swój użytek bądź handel, ale to było przed ustawą o prawie autorskim z 1994 roku więc ludzie kombinowali jak się dało.
"Pamiętam z ciekawostek, że dyskietki na Amiga potrafiły się psuć i niektórzy robili sobie kopie zapasowe nie na dyskietki, ale zgrywając dane na taśmy VHS na magnetowidzie. Gdy jakaś dyskietka padła to na podstawie zaznaczonego sektora na taśmie VHS wiedzieli jak zgrać to spowrotem na daną dyskietkę. Obecnie to może dla kogoś czarna magia, że prawie wszyscy kopiowali wtedy na swój użytek bądź handel, ale to było przed ustawą o prawie autorskim z 1994 roku więc ludzie kombinowali jak się dało."
Ja pamiętam jak nagrywałem na Kasprzaka sygnał-grę lecący w radio, a następnie ładowało się grę na Atari za pomocą Kasprzaka z interfejsem. W końcu magnetofon firmowy to był wypas ;)
Głupi artykuł bo po pierwsze Atari były lepsze pod względem muzyki i drownowaly grafika do Commodore ale ten drugi miał bardziej zoptymalizowany magnetofon i jak się podpielo cardrige to gierka się wygrywała w 3 minuty ale w Atari to trochę trwało dłużej ale za to Atari ze stacją California 2000 śmigała szybko.
Gry z kaset na C-64 wgrywały się ok 3 minut, gdy miałeś kartridż z trybem Turbo. Nie można było go włożyć przy włączonym komputerze, bo mogłeś spalić kartridż i komputer. Kilkanaście wypłat poszłoby z dymem :)
Układ dźwiękowy z C-64 jest znacznie lepszy niż w Atari 8-bitowym i innych komputerach 8-bitowych więc przestań bluźnić skoro każdy kto miał te komputery wskazuje na przewagę SID z C-64.
Rywalizować z C-64 pod względem udźwiękowienia mogły jedynie 16-bitowe komputery jak Amiga 500, ale i tak C-64 potrafił ją zawstydzić. Mamy sporo gier, gdzie wersja C-64 wygrywa z wersją z Amiga mimo gorszej grafiki dzięki fenomenalnemu udźwiękowieniu np: Commando, Ikari Warriors, International Karate, Barbarian, The Last Ninja 2, Creatures, Bomb Jack, Green Beret, Fantasy world Dizzy, Great Giana Sisters, Robocop, Dragon Ninja, Turbo OutRun itd.
Udźwiękowienie z International karate - wersja z C-64 (8-bitowy)
https://www.youtube.com/watch?v=6BOXR008V2I&ab_channel=DerSchmu
Udźwiękowienie z International karate - wersja z Atari 800XL (8-bitowy)
https://www.youtube.com/watch?v=gRUhpxmUl1o&ab_channel=Zeusdaz-TheUnemulatedRetroGameChannel
Nie wiem jak tam stricte w grach to wyglada pod wzgledem jakosciowym, ale pod wzgledem czysto technicznym, dzwiekowo C64 a nawet najslabsze Amigi to inne epoki. Nawet nie ma porownania co mozna wykrzesac z Amigi, a co z C64. Zreszta to zupelenie naturalne, bo mamy naturalna ewolucje i ulepszanie konceptow tej samej firmy, plus przeskok na 16 bitow (a to jest niebo a ziemia).
Co do Atari vs C64 to nie wiem, bo nie znam sie na Atari. ;) Ale "atarowca wal z gumowca" na zawsze w serduszku. ;)
Wiem bo sam sie w "trackerach" bawilem sporo.
Juz o cudach ala A1200, z dodatkowymi stacjami dyskow, modulatorem i samplerem kupionym na bazarze w Krakowie juz nie mowie nawet. ;)
A takim czyms sie bawilem w domu, bo mi odbilo ze sie znam na robieniu muzyki (hint.. nie znam sie ;P).
Zalaczam muzyke zrobiona na Amidze przez "Skorpika", czyli Adama Skorupe. Pozniejszego autora soundtrackow do wielu gier, w tym do Wiedzmina 1. Moduly tego kolesia, ktore mialem w sumie bog jeden wie skad zaszczepily mi hobbystyczna milosc do muzyki ogolnie i do Amigi tez. ;)
https://www.youtube.com/watch?v=NJQ0EqpEMco
Oczywiście, że Amiga miała większe możliwości niż C-64 więc raczej chodziło o podejście do portowania danej gry, że w konkretnych przypadkach potrafili więcej wycisnąć przy wersji C-64. Przeważnie chodziło o lepszy soundtrack bądź rzadziej bardziej wyrazisty styl wizualny przez ciekawszy dobór palety barw. Generalnie jednak rzadko wersja z C-64 była lepsza od Amigowej.
Przykład, gdzie wersja C-64 okazała się lepsza:
Bomb Jack - C-64
https://www.youtube.com/watch?v=Eer6CSb2mOY&ab_channel=DerSchmu
Bomb Jack - Amiga
https://www.youtube.com/watch?v=jLLYvTHPp9I&ab_channel=WorldofLongplays
Słynny Rob Hubbard odpowiada za kultowe soundtracki z C-64 do Commando (1985) i International karate (1986)
Świetne soundtracki z C-64 to między innymi te:
The Last Ninja 2 (1989)
https://www.youtube.com/watch?v=XrCK38adwsA&ab_channel=Kuokka77
Commando (1985)
https://www.youtube.com/watch?v=zZz4J2c3uto&ab_channel=Naviaravideos
Turrican 2 (1991)
https://www.youtube.com/watch?v=dxOnpAg14Vs&ab_channel=retromuzik
Creatures (1990)
https://www.youtube.com/watch?v=SDDkxfJCB9Y&ab_channel=AL82RetrogamingLongplays
Creatures (1993)
https://www.youtube.com/watch?v=BpV4BIHbseM&ab_channel=AL82RetrogamingLongplays
The Great Giana Sisters (1987)
https://www.youtube.com/watch?v=eEpQCCA7S1g&ab_channel=martinflashgordon
Bubble Bobble (1986)
https://www.youtube.com/watch?v=uu84wImDjxM&ab_channel=WorldofLongplays
Treasure Island Dizzy (1987)
https://www.youtube.com/watch?v=bLKE5PlEerk&ab_channel=AL82RetrogamingLongplays
Fantasy World Dizzy (1989)
https://www.youtube.com/watch?v=hD1hRj63NdQ&ab_channel=WorldofLongplays
International Karate (1986)
https://www.youtube.com/watch?v=dvmSpZWW45k&ab_channel=RolfRBakke
International Karate + (1987)
https://www.youtube.com/watch?v=mI9oz2A0PNA&ab_channel=samwyse2006
Fist II (1986)
https://www.youtube.com/watch?v=K4-ddbGaV80&ab_channel=Myrryspeikko
Yie ar Kung-fu (1984)
https://www.youtube.com/watch?v=kx-ZROVQGw0&ab_channel=WorldofLongplays
Barbarian (1987)
https://www.youtube.com/watch?v=14ORMf6SjTc&ab_channel=DerSchmu
Samurai Warrior (1988)
https://www.youtube.com/watch?v=slBHx5_8fms&ab_channel=RecordedC64Games
Robocop (1988)
https://www.youtube.com/watch?v=BbMfCpD8gk4&ab_channel=DerSchmu
Ghosts 'n' Goblins (1985)
https://www.youtube.com/watch?v=rHjUJNYD_GY&ab_channel=Zeusdaz-TheUnemulatedRetroGameChannel
Ikari Warriors (1986)
https://www.youtube.com/watch?v=VtmBd49SXWM&ab_channel=Rattopaz
Golden Axe (1989)
https://www.youtube.com/watch?v=CWkT180hNLE&ab_channel=cheetahman91
Batman (1989)
https://www.youtube.com/watch?v=2mkgrPd74TQ&ab_channel=AL82RetrogamingLongplays
Microprose soccer (1988)
https://www.youtube.com/watch?v=YwNSe5vnS-M&ab_channel=rainstorm1977
Silkworm (1988)
https://www.youtube.com/watch?v=kOSayHg5cE8&ab_channel=Game-Movie%E3%80%88C64%E3%80%89
i Jeroen Tel
https://www.youtube.com/watch?v=G1AeBgalFZk
A tu gry lepsze na c64 niż na Amidze
https://www.youtube.com/watch?v=4yZF-_D4Ulk
C64: [link]
Prostuję bzdury: Czip dźwiękowy SID był prawdziwie rewolucyjny, ponieważ wykorzystywał trzy kanały audio, co gwarantowało znacznie lepszą jakość dźwięku w stosunku do konkurencji.
Prawda: Trzy kanały, to nie było nic specjalnego. Rewolucją były oscylatory, które do tego można było łączyć, zamiast generatora jednej fali na kanał. Generatory obwiedni czy kontrola ADSR. Był to więc całkiem dobry syntezator https://www.youtube.com/watch?v=37y764Akq0A
Warto też obejrzeć dźwięk digitalizowany od Savioli, który odpala sample 48KHz i 96 kbps na C64 bez przeróbek. https://www.youtube.com/watch?v=UYAf_awh5XA
Mit: Do tego Amiga wyprzedzała konkurencję pod względem jakości dźwięku, kontynuując dziedzictwo Commodore’a 64. Prędkość działania i paleta kolorów także były niedoścignione. Patrząc na to wciąż można się dziwić, jak to możliwe, że firma w ogóle upadła, mając tak dobrą serię w swoim portfolio.
Prawda: Wiadomo bardzo dobrze. Commodore kupiło Amigę z Jayem Minerem, który pracował dla Atati i chciało z niej zrobić komputer do pracy, żeby się z rozrywką nie kojarzył, co się nie udało. Dopiero europejskie oddziały po kilku latach mocno zainwestowały w rozwój gier sprzedając zestawy Amigi z grami, co zadziałało. Ale powoli było już za późno. Brak rozwoju i żądanie opłat patentowych przez trolla spowodowało zatrzymanie sprzedaży w najgorszym momencie, co doprowadziło do upadku Commodore. W sumie po odejściu Tramiela i wykupieniu Atari zaszła dziwna sytuacja, że następca Atari był produkowany przez Commodore, a głównym architektem nowego projektu komputerowego w Tramel Technology i Atari Corporation był były pracownik Commodore Shiraz Shivji, który wcześniej pracował nad rozwojem Commodore 64. No i słynne "We Made Amiga, They Fucked It Up"
Mit: Graficznie oferowały znacznie lepsze doświadczenie i komputery mimo wszystko jeszcze odstawały
Prawda: NES oferował grafikę porównywalną do C64. SNES w 1990 dopiero lekko przegonił Amigę 500. Przeważyła łatwość obsługi.
Mit: W ten sposób młodzi użytkownicy tworzyli swoje pierwsze programy w Basicu i tworzyli animacje sprite’owe.
Prawda: BASIC na C64 był koszmarny i powolny, praktyczne bez instrukcji graficznych i muzycznych. Wszystko trzeba było robić przez POKE. Dlatego dość szybko programiści zainteresowali się asemlerem, a to dopiero spowodowało rozwój i wykorzystanie prawdziwych możliwości C64, czyli efektów, które się producentowi nie śniły.
Przy okazji, już dawno napisałem ze Smugglerem artykuł Business wars - Jack Tramiel i wojna Atari vs. Commodore (część techniczną). Dostępny w sieci.
Nie bierzesz pod uwagę najważniejszego. C-64 wyszedł w 1982 roku, Amiga 1000 w 1985, a słynna Amiga 500 w 1987 roku. Byli lepsi od konkurencji, gdy pojawili się i dostawali najlepsze gry to klucz. Później Piec zdominował wszystkich w okolicach 1990 roku, jeśli ktoś miał kasę na drogie podzespoły. Taki SNES wyszedł dopiero w 1990 roku w Japonii, a w USA w 1991 roku, gdy w Europie w 1992 roku. SNES oglądał plecy mocnych Pc już przy debiucie. Podobnie jak Amiga 4000, która ma większe możliwości od SNES. My w Polsce wszystko poznawaliśmy z dużym opóźnieniem w porównaniu do zachodu. Zobacz, kiedy przypadł szczyt popularności komputerów C-64 i Amiga w naszym kraju.
Grało się i gra się do dziś a Commodorek (kilka sztuk) trzyma się świetnie ??
Nawet pamiętam jaki kod był do tego aby linie były proste,przy kreceniu śrubokrętem
Strzałka HF
KLAWIATURA MUZYCZNA STRZAŁKA YT
STRZALKA W LEWO OCZYWIŚCIE.
JA ROCZNIK 76
Miałem C64, ze stacją dyskietek 1521 i magnetofonem ,był to mój pierwszy komputer, grałem w North & South i wiele innych gier, miałem Black Boxa i kilka innych kartridży rozszerzających, fajne czasy.
Stacja dyskietek do C-64 to był rarytas pod względem wygody, a cena była porównywalna z komputerem. Chyba największe wrażenie z wersji dyskietkowych na C-64 zrobiły na mnie Defender of the Crown, Sid Meier's Pirates!, The Train: Escape to Normandy, Ultima VI, Elvira 1 i 2, Creatures 1 i 2, Test Drive, Crystal Kingdom Dizzy oraz taka gra wyścigowa o formule 1 pod tytułem F1 Grand Prix Circuit, gdzie był widok z góry. Załączam film z tą grą.
https://www.youtube.com/watch?v=LF4DvsKNvAs&ab_channel=ReBITMAGAZINE
Mam commodorka i też Amigi od Amigi 500 do Amigi 4000 wszystko gra działa lepiej niż nie jeden pecet
